Neem (Azadirachta indica of niem) is misschien wel een van de meest bittere kruiden die ik ben tegengekomen in mijn ervaring met de Ayurvedische kruidenleer. In feite, zal alleen de geur van dit kruid een bittere smaak in de mond achterlaten.
Er is een gezegde in ayurveda “bitter is beter”. Deze smaak, of het nu afkomstig is van een voedingsmiddel, een kruid of een ervaring, het heeft een sterke reinigende werking. De resulterende zuivering zorgt ook voor een geestelijke zuivering, het ontnuchtert de mens en bevrijdt hem van zijn passies en zwoele emoties.
Volgens Ayurveda, is het essentieel voor ons dat we alle 6 smaken in ons dieet krijgen.
Zoet, zuur, zout, scherp, bitter en samentrekkend. Alle smaken verwerken in je maaltijden maakt dat je geen behoefte meer hebt om te snacken omdat je smaakpapillen verzadigd zijn.
De smaak die ontbreekt in het westers dieet
Bitters ontbreken of zijn volkomen afwezig in onze moderne voeding. In het westen geeft men de voorkeur aan de zoete smaak.
De meesten van ons zijn zich ervan bewust dat de zoete smaak leidt tot gewichtstoename. Wat minder duidelijk is dat het ook het immuunsysteem kan onderdrukken, absorptie remt van essentiële mineralen, onze stemming destabiliseert, kan zorgen voor osteoporose, veroudering en kanker.
De WHO heeft voorgesteld om de inname van suiker te beperken tot 6 theelepels per dag. Deze suiker krijg je niet alleen door de suiker die je doet in je koffie. De hoge niveaus van suiker zitten namelijk in veel producten in je dieet, zelfs in hartig verwerkt voedsel.
De Ayurvedische zienswijze over zoetheid is echter anders. De natuurlijke zoete smaak is essentieel en een leven bevorderende smaak, die we allemaal nodig hebben in onze voeding.
De zoete smaak is aardend, voedend en kalmerend. Het geeft ons kracht, vitaliteit en tevredenheid. Het is de smaak die om een goede reden, het grootste deel van onze maaltijd vertegenwoordigt
In overmaat echter leidt het tot obesitas, diabetes. De zware, vette, vochtige kwaliteiten vertragen de spijsvertering. In de Ayurveda wordt daarom geadviseerd om geen dessert te eten na de maaltijd.
Volgens Ayurveda is de zoete smaak niet hetzelfde als suiker. Natuurlijke zoetheid komt in veel meer subtiele vormen voor dan de ongewone intensiteit van suiker en andere zoetstoffen. Deze ultra-zoete voedingsmiddelen zijn zeldzaam in de traditionele diëten en in de natuur en zijn daarom miniem aanwezig op ons bord.
De subtiele zoete smaak in voedingsmiddelen komt van het koolhydraat, eiwit en vet in de voeding. De zoete smaak die wij krijgen van natuurlijke voedingsmiddelen zijn:
• Granen, zoals tarwe, rijst, haver, maïs. Alles wat gemaakt is van deze granen zoals brood en pasta.
• zuivelproducten, vooral melk
• vlees (waaronder kip en vis)
• zetmeelrijke groenten zoals aardappelen, zoete aardappelen, pastinaak, squash
• fruit
• zoetstoffen zoals honing, siropen, melasse
Corrigeer de zoete smaak met een tegenovergestelde smaak
Bittere smaak wordt eerst ervaren in de mond en gezegd wordt dat het alle andere smaken corrigeert. Dat wil zeggen dat deze smaak de gevolgen corrigeert van een overdaad van de andere smaken.
Bijvoorbeeld, als je teveel snoep, chocolade of gebak hebt gegeten, zal je je zwaar en traag voelen. Je kan dan wat bittere kruiden gebruiken. Deze kruiden stimuleren de spijsvertering en reinigen de lever en het bloed van zware vetten.
Slechte spijsvertering, was een vreemde kwaal van onze voorouders. Dit komt omdat voor millennia diëten van onze voorouders hoog waren in bitters. Deze smaak is wat je lichaam misschien stiekem verlangt. Het helpt bij het verteren van voedsel, zonder dat je moe bent of lijdt aan zure reflux of een opgeblazen gevoel.
Helaas, in Nederland, ontbreekt in onze standaard dieet deze smaak.
Daarom kunnen Neem en andere bittere kruiden een geweldige manier zijn om deze helende smaak op dagelijkse basis te krijgen.
Andere bittere stoffen die je via je dieet kan eten zijn boerenkool, donkere chocolade, momordica charantia (een Indiase groente), Tikta ghrita (bitter ghee) en bittere kruiden.
Andere bittere kruiden:
– Hop
– Triphala
– Kurkuma
– Asafoetida
– Fenegriek
– Paardenbloemwortel
Voordelen bittere smaak
Wanneer je de bittere smaak op de juiste wijze gebruikt, heeft deze smaak talloze therapeutische voordelen.
• Het is zeer ontgiftend en kan helpen bij het verwijderen van afvalstoffen uit het lichaam.
• Het is sterk antibacterieel, antiviraal en anti-parasitair.
• Hoewel deze smaak van zichzelf niet bepaald verrukkelijk is, doet het andere smaken beter uitkomen.
• Het is anti toxisch en doodt bacillen.
• Deze smaak helpt bij brandende gevoelens, jeuk en verlicht hardnekkige huidaandoeningen.
• Hij verstevigt de huid en spieren.
• In kleine dosis kan hij darmgassen verminderen en als een digestief tonicum dienen.
• Het kan corrigerend optreden bij ontstekingen, warmte en irritaties (pitta-verstoringen)
De bittere smaak geeft een idee van wat deze smaak doet met het geestelijke aspect. Op geestelijk niveau helpt deze smaak ons om iets beter te zien. Bij verschillende culturen werden tijdens spirituele reizen bittere kruiden gebruikt.
Het merendeel van de kruiden gebruikt om de mentale functies te ondersteunen hebben een sterke bittere component.
Bitter en medicijnen
De meeste moderne farmaceutische geneesmiddelen zijn zeer bitter, een teken van hun sterke geneeskrachtige werking en ook een teken van hun mogelijke bijwerkingen.
Door de balancerende werking van verschillende smaken, wordt het afgeraden de werkzame stof uit een kruid te isoleren om een geneesmiddel van te maken, zoals gebruikelijk in de moderne geneeskunde.
Het idee van het isoleren van de werkzame stof kan de werking van het geneesmiddel verhogen, maar kan ook ongewenste bijwerkingen veroorzaken.
De meeste kruidendokters vinden dat het beter is om volgens de natuur te werken. De natuurlijke verbindingen die samengaan met de werkzame bestanddelen zijn er niet voor niets. De actie kan langzamer zijn, maar het zal veiliger zijn.
Pas op met te veel van deze smaak
Ondanks al deze goede eigenschappen, als je overmatig bittere kruiden gebruikt of zonder combinatie met andere smaken, dan kan het de volgende uitwerking hebben.
• Het heeft een drogende werking op het lichaam en veroorzaakt een afname van vet, beenmerg, urine en ontlasting.
• Inname in grote hoeveelheden geeft een gevoel van teleurstelling en verdriet.
• een droge mond, zwakte, botverlies, osteoporose.
• Het kan ook vermagering, extreme droogte, obstipatie, malaise, verwardheid, duizeligheid veroorzaken.
Hoe bitter te gebruiken
Vaak worden scherpe en zoete kruiden toegevoegd aan bittere kruiden om wat warmte en vocht te bieden. Dit is afhankelijk van iemand’s dosha.
Sommige kruiden zijn bijna volledig bitter van smaak. Ze worden beschouwd als de sterkste werking te hebben.
Anderen hebben een secundaire smaak waardoor ze evenwichtig zijn.
Er zijn ook een aantal speciale kruiden die een combinatie van 4 of 5 smaken hebben en harmoniserend zijn.
Kruiden met een-, twee- en drie smaken kunnen worden gecombineerd met andere kruiden om een meer evenwichtige actie te bieden.
Is deze smaak voor een ieder geschikt?
De bittere smaak bestaat uit de elementen wind en ruimte en is daarom koel, droog en licht van karakter.
Van de zes smaken is deze smaak de koudste. Het is daarom geschikt voor pitta en kapha en minder geschikt voor vata personen.
Vanwege de sterke afkoelende en drogende aard, zal het vata verergeren, die dezelfde kwaliteiten deelt.
Typische vata aandoeningen zijn constipatie, droge huid, vermagering, hartkloppingen, nerveuze samentrekkingen, pijnscheuten, duizeligheid en een verstrooide geest.
Vatas kunnen kleine porties van bitter gebruiken en moeten deze smaak balanceren met andere smaken.
Bron:
References for further study: “The Roots of Ayurveda: Selections from the Ayurvedic Classics” by Dominik Wujastyk, “Charak Samhita” by Charak, “Ashtangahrdaya or Heart of Medicine” by Vagbhata, “The Yoga of Herbs” by David Frawley and Vasant Lad
ole, Sebastian. Ayurvedic Medicine: The Principles of Traditional Practice. London: Churchill Livingston, 2006. Print. 65-66.
2 Lad, Vasant. Textbook of Ayurveda Vol I: Fundamental Principles of Ayurveda. Albuquerque: The Ayurvedic Press, 2002. Print. 241-242, 247-248.
3 Lad, Usha and Dr. Vasant Lad. Ayurvedic Cooking for Self-Healing. 2nd ed. Albuquerque: The Ayurvedic Press, 2006. Print. 232-238
Photo by Justin Marty 